Alevi Cografyasi ve Genis Tanimi

Konu: Alevi Cografyasi ve Genis Tanimi Perş. Şub. 05, 2009 8:50 am

Alevilerin %70'i Türk, %22.10'u Kürt-Zaza, kalanı da diğer etnik kökenlerden gelen kişilerden oluşuyor.

Üçte biri İstanbul'da yaşayan Alevilerin daha sonra en yoğun olarak bulundukları bölgeler Ortadoğu Anadolu (Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli, Bitlis, Hakkâri, Muş, Van) ve Akdeniz bölgesi. Alevilere yaşadıkları yerde ne kadar zamandır bulundukları sorulduğunda, Türkiye geneline göre daha hareketli bir nüfusa sahip oldukları anlaşılıyor. Türkiye genelinde her 10 kişinin 6'sı, doğduğundan beri aynı yerde oturuyor. Halbuki bu her 10 Alevinin sadece dördü için geçerli. Diğer bir deyişle her 10 Aleviden 6'sı doğduğu yerde oturmuyor.

Bazı kaynaklar, alevi nüfusunun beş milyon olduğunu savunurlar. Başka kaynaklar, alevilerin 11 milyon olduğunu savunurlar.

Avrupa Birliği raporları, Türkiye'de 15-20 milyon civarında alevi vatandaş olduğunu savunur.
Alevi Cografyasi ve Genis Tanimi 400px-10

Alevi Cografyasi ve Genis Tanimi 400px-10

Dersim Alevileri Anadoluya ilk gelen Alevilerdir [kaynak belirtilmeli]. Kökenlerinin de Horasan'a ya da Deylem'e dayandigi söylenir. Zazaca ve Kurmanci konuşurlar. Doğu Sivas, Erzincan, Bingöl, Varto, Gümüşhane, Elazığ, Erzurum çevresi Alevilerinin ezici çoğunluğu Dersim Bölgesinden çeşitli nedenlerle göç etmek zorunda kalan Dersim Alevilerinden oluşur. İç Dersimden yapılan sürgün ve göçlerin en yoğun olduğu yer Doğu Sivas ve Batı Erzincan arasında kalan, İmranlı, Zara, Refahiye, Kangal ve Hafiğin bir bölümünü de içine alan, Kemah ve İliç Bölgesinden oluşan Kuzey Batı Dersim Koçgiri Bölgesidir.

Malatya Alevileri [değiştir]Şu ana kadar resmi kaynak olmadığını düşünerek, Malatya ilinde yaşayan alevilerin nüfusu sadece oy dağılımına bakarak rakam çıkartılır. Malatya'da oyların %90'i üç partiye bölünür : Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve Adalet ve Kalkınma Partisi. Türk alevilerin sadece CHP'ye oy verdiğini göz önünde tutarsak, ve Bin Umut bağımsız adayın oyunun %5'i geçmemesi, Kürt alevilerin'de CHP'ye oy vermesini göstermektedir.

Malatya yöresinin dağlık kesiminde yaşayan alevilerin köken olarak bakıldığında Horasan'dan geldikleri söylenebilir.

Malatya bölgesinde az da olsa Kürt alevileri de vardır : Alxas, Drejan ve Parçikanlılar gibi.

Akçadağ

İlçe nüfusu 29.940'dir.

İlçe merkezinde 8.427 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 80 köyün bulunduğu Akçadağ'da, 30 alevi, 8 alevi-sünni, 42 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin %80'i Türk kökenlidir.

Arapgir

İlçe nüfusu 11.470'dir.

İlçe merkezinde 6.367 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 43 köyün bulunduğu Arapgir'da, 20 alevi, 3 alevi-sünni, 26 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Arguvan

İlçe nüfusu 8.379'dir.

İlçe merkezinde 2.057 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %85, sünniler ise %15'ı oluşmaktadır. 47 köyün bulunduğu Arguvan'da, 38 alevi, 2 alevi-sünni, 7 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin %75'i Türk kökenlidir.

Malatya Arguvan yöresindeki çoğu alevi köyleri halen Oğuz Boyları oymak adları ile anılırlar ve Türkmen'dirler.

Battalgazi

İlçe nüfusu 27.643'dir.

İlçe merkezinde 15.847 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 17 köyün bulunduğu Battalgazi'de, 5 alevi-sünni, 12 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin %80'i Türk kökenlidir.

Darende

İlçe nüfusu 33.514'dir.

İlçe merkezinde 9.685 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 36 köyün bulunduğu Darende'de, 16 alevi, 11 alevi-sünni, 9 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin %80'i Türk kökenlidir.

Doğanşehir

İlçe nüfusu 40.688'dir.

İlçe merkezinde 10.176 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 80 köyün bulunduğu Akçadağ'da, 30 alevi, 8 alevi-sünni, 42 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin %80'i Türk kökenlidir.

Doğanyol

İlçe nüfusu 5.026'dir.

İlçe merkezinde 1.687 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır. 13 köyün bulunduğu Doğanşehir'da, alevi köyü bulunmamaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Hekimhan

İlçe nüfusu 23.739'dir.

İlçe merkezinde 7.708 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %40, sünniler ise %60'ı oluşmaktadır. 49 köyün bulunduğu Hekimhan'da, 28 alevi, 6 alevi-sünni, 15 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Kale

İlçe nüfusu 6.286'dir.

İlçe merkezinde 2.033 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 21 köyün bulunduğu Kale'de, 1 alevi, 20 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Kuluncak

İlçe nüfusu 9.099'dir.

İlçe merkezinde 1.997 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır. 25 köyün bulunduğu Kuluncak'da, 5 alevi, 7 alevi-sünni, 13 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Pötürge

İlçe nüfusu 22.810'dir.

İlçe merkezinde 3.337 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %5, sünniler ise %95'ı oluşmaktadır. 73 köyün bulunduğu Pötürge'da, 3 alevi, 3 alevi-sünni, 67 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Yazıhan

İlçe nüfusu 15.993'dir.

İlçe merkezinde 2.363 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %40, sünniler ise %60'ı oluşmaktadır. 32 köyün bulunduğu Yazıhan'da, 12 alevi, 17 alevi-sünni, 5 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin yarısı Kürt kökenlidir.

Yeşilyurt

İlçe nüfusu 33.206'dir.

İlçe merkezinde 7.700 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %30, sünniler ise %70'ı oluşmaktadır. 24 köyün bulunduğu Yeşilyurt'da, 8 alevi, 3 alevi-sünni, 13 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin 75%'i Türk kökenlidir.

Merkez

İlçe nüfusu 454.272'dir.

İlçe merkezinde 383.185 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %30, sünniler ise %70'ı oluşmaktadır. 58 köyün bulunduğu Merkez'de,4 alevi 10 alevi-sünni, 44 sünni köy bulunmaktadır. Alevilerin tamamına yakın Türk kökenlidir.

Sivas Alevileri [değiştir]Şu ana kadar resmi kaynak olmadığını düşünerek, Sivas ilinde yaşayan alevilerin nüfusu sadece oy dağılımına bakarak rakam çıkartılır. Sivas'da oyların %95'i dört partiye bölünür : Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, Adalet ve Kalkınma Partisi ve Büyük Birlik Partisi. Alevilerin sadece CHP'ye oy verdiğini göz önünde tutarsak (hele Madımak olayından sonra), nüfus dağılımı kolaylaşıyor.[5]

Sivas'ta Türkmen ve Zaza alevileri bulunmaktadır. Her iki alevi grup arasında kültürel farklılıklar bulunmaktadır. [kaynak belirtilmeli]Sivas, Türkiye'de en çok Alevi köyü bulunan il'dir. Daha sonra ise Tunceli, Erzincan ve Tokat gelmektedir.

638.585 kişilik Sivas ilinde aleviler sünnilere göre azınlıktır. Ancak gerek İstanbul gerek Ankara, İzmir ve yurtdışında Almanya, Hollanda, Fransa gibi yerlerde alevi sivas'lılar, sunni sivas'lılardan daha fazladır.

Sivas Alevilerinin büyük bir bölümü Türkçe konuşur, bir bölümü ise Kürtçe ve Zazaca konuşur.

Sivas'ın bazı ilçelerinde (İmranlı, Divriği, Zara, Hafik) yaşayan aleviler, Dersim bölgesinden çeşitli sebepler ve Osmanlı dönemindeki sürgün ve baskılar ile göç edip bu bölgeye yerleşmiş Zaza alevileri'dir. Doğu yöresinde genellikle Koçgiri, Şadiyan, Hizolan, Hormekan, Çarekan, Khureşan, Şeyh Hasan ve Resul, Kurmeşan, Baba Mansur, Parçikan, Dimiliyan, Avdelan gibi Dersim Aşiretleri yerleşiktir ve aşiretçilik günümüzde bu bölgede, Tunceli'de olduğu gibi, tamamen bitmiştir.

İmranlı

İlçe nüfusu 7.532'dır. İmranlı merkezin %85 sunni kökenli vatandaş'lardan oluşur. Ancak 104 köyün bulunduğu ilçe'de, 93 alevi, 7 alevi-sunni ve 10 sunni köy bulunmaktadır.

İmranlı'lı aleviler Koçgiri boyundan gelmektedirler. Asıl vatanları Orta Asya olup tamamen Türkmen'dirler. 1200'lerde Dersime yerleşdiler. Yavuz Sultan Selim bu bölgedeki Alevi'lerin İran'lılara yardım edebileceğini düşünerek, Osmanlı-İran savaşı sırasında alevilere karşı düşmanlık uygulamıştır. Bu nedenle Şaafi mezhepinden olan Kürtlere benzeyip kendilerini korumak için Kürtçenin Kurmance dilini öğrenmiş ve 1950'lere kadar Kurmance konuşmuşlardır. Şimdiki nesiller kürtçeyi unutup, büyük oranda türkçe konuşurlar.

Divriği

İlçe nüfusu 17.176'dır.

İlçe merkezinde 11.980 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %60, sünniler ise %40'ı oluşmaktadır. Divriği'de, 105 alevi, 2 alevi-sünni, 11 sünni köy bulunmaktadır.

Kangal

İlçe nüfusu 27.887'dir.

İlçe merkezinde 10.989 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 107 köyün bulunduğu Kangal'de, 58 alevi, 13 alevi-sünni, 44 sünni köy bulunmaktadır.

Zara

İlçe nüfusu 22.217'dir.

İlçe merkezinde 12.337 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 131 köyün bulunduğu Zara'de, 82 alevi, 8 alevi-sünni, 38 sünni köy bulunmaktadır.

Akıncılar

İlçe nüfusu 5.845'dir.

İlçe merkezinde 3.565 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır. 30 köyün bulunduğu Akıncılar'de, 2 alevi, 2 alevi-sünni, 20 sünni köy bulunmaktadır.

Altınyayla

İlçe nüfusu 10.548'dir.

İlçe merkezinde 3.088 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 14 köyün bulunduğu Altınyayla'de, 2 alevi, 12 sünni köy bulunmaktadır.

Doğanşar

İlçe nüfusu 3.346'dir.

Doğanşar'da aleviler yok kadar denilecek azdır.

Gemerek

İlçe nüfusu 27.835'dir.

İlçe merkezinde 5.353 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %30, sünniler ise %70'ı oluşmaktadır. 36 köyün bulunduğu Gemerek'de, 1 alevi, 15 alevi-sünni, 20 sünni köy bulunmaktadır.

Gölova

İlçe nüfusu 3.267'dir.

İlçe merkezinde 1.784 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %5, sünniler ise %95'ı oluşmaktadır. 29 köyün bulunduğu Gölova'de, 2 alevi, 2 alevi-sünni, 26 sünni köy bulunmaktadır.

Koyulhisar

İlçe nüfusu 13.190'dir.

İlçe merkezinde 5.529 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır. 59 köyün bulunduğu Koyulhisar'de, 4 alevi, 3 alevi-sünni, 35 sünni köy bulunmaktadır.

Suşehri

İlçe nüfusu 27.415'dir.

İlçe merkezinde 13.941 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 71 köyün bulunduğu Suşehri'de, 3 alevi, 8 alevi-sünni, 62 sünni köy bulunmaktadır.

Şarkışla

İlçe nüfusu 41.950'dir.

İlçe merkezinde 20.851 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %10, sünniler ise %90'ı oluşmaktadır. 96 köyün bulunduğu Şarkışla'de, 34 alevi, 2 alevi-sünni, 60 sünni köy bulunmaktadır.

Ulaş

İlçe nüfusu 11.237'dir.

İlçe merkezinde 2.895 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %25, sünniler ise %75'ı oluşmaktadır. 38 köyün bulunduğu Ulaş'de, 13 alevi, 3 alevi-sünni, 22 sünni köy bulunmaktadır.

Yıldızeli

İlçe nüfusu 52.710'dir.

İlçe merkezinde 9.867 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %5, sünniler ise %95'ı oluşmaktadır. 125 köyün bulunduğu Yıldızeli'de, 35 alevi, 3 alevi-sünni, 90 sünni köy bulunmaktadır.

Hafik

İlçe nüfusu 9.519'dir.

İlçe merkezinde 3.005 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %5, sünniler ise %95'ı oluşmaktadır. 75 köyün bulunduğu Hafik'de, 49 alevi, 5 alevi-sünni, 29 sünni köy bulunmaktadır.

Gürün

İlçe nüfusu 21.788'dir.

İlçe merkezinde 10.231 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır. 69 köyün bulunduğu Gürün'de, 15 alevi, 12 alevi-sünni, 25 sünni köy bulunmaktadır.

Merkez

İlçe nüfusu 335.002'dir.

İlçe merkezinde 294.402 kişi yaşamaktadır ; merkezde aleviler nüfusun %15, sünniler ise %85'ı oluşmaktadır.Merkez'de, 21 alevi, 2 alevi-sünni, 85 sünni köy bulunmaktadır.

Erzurum Alevileri [değiştir]Bir bolümü Horasan bir bölümü de Tunceli'den göçmedir. Merkezde pek olmamalarına karşı güney ilçe ve köylerinde yaşarlar. Erzurumun çat ilçesinin sarıkaya köyü kürtçe Dersim Alevileri Kürtçe ve Zazaca konuşurlar.

Sıraçlar Sıraçlar bir Türkmen boyunun ismidir. Sıraç sözcüğü Kuran da geçmektedir.nur saçan ışık saçan yol ışık anlamlarına gelir. bu güne kadar tam türk ibadetlerini ve geleneklerini sürdürler. Aleviler arasındaki bazı topluluklara da "sıraçlar" denmektedir. Örneğin Hubyar yöresindeki Alevi topluluklarından bazılarına "sıraçlar" denilmektedir. Sıraçlar Alevilikte "Dede" olarak adlandırılan rehbere "Baba" derler. Anadolu'nun başka bölgelerinde de "sıraçlar" olarak nitelenen Alevi toplulukları mevcuttur.

Çepniler Çepniler Aleviliği seçen ilk Türkmen boylarından biridir. Eski bir çepni yerleşimi olan Görelenin eski adı ise Eleviye'dir. Karadeniz çepnileri bugün ezici olarak Sünnidirler, Sünnileşmişlerdir tarihi süreç içerisinde. Sünni çepniler Trabzon, Ordu ve Giresundan başlayarak bu bölge ve çevresinde yerleşiktirler. Sünnileşmeleri Osmanlı Alevi çatışmaları ile başlamıştır.Cumhuriyetten sonra da pek çok çepni köyü sünnileşmiştir.

Aleviliğini bırakmayan çepniler ise daha çok Balıkesir, Manisa, İzmir, Çanakkale, Burdur, Gaziantep gibi illerde yerleşiktirler. Çepniler Hacı Bektaşi Velinin ilk müritliğini yapan Türkmen Aşiretidir. Tokat, Çorum, Amasya gibi illerdeki Alevi köyleri de çepnidir.

Tahtacılar Ana madde: Tahtacılar
Eskiden orman işleriyle uğraşan göçebe Türkmen aşiretidir, Tamamı Alevidir. Bugün çoğu Tahtacı yerleşiktir. Kazdağları Tahtacı Türkmenlerinin merkezidir. Ancak Gaziantep'e kadar uzanan kıyı hattında ve Toroslar'da pek çok Tahtacı köyü vardır.

» Cem Evi Tanimi
» Dede(Pir) Tanimi
» Semah Tanimi
» Alevi Temasi
» Alevi Siteleri ve Önemli Siteler